Vleermuizen in Groengebied Amstelland

Publicatiedatum: 26 augustus 2022

De vleermuis blijft een wonderlijk dier. Het is het enige zoogdier ter wereld dat kan vliegen en slaapt hangend op zijn kop. Hoog tijd om deze bewoner van Groengebied Amstelland uit te lichten!

Ouderkerkerplas en Gaasperplas
Vleermuizen komen in heel Nederland voor, in maar liefst achttien verschillende soorten. Afhankelijk van de soort is de vleermuis met name te vinden in bossen, grotten, gebouwen en in de buurt van grote wateren. Het zal je dan waarschijnlijk ook niet verbazen dat de beestjes in Groengebied Amstelland vooral gespot worden bij de Ouderkerkerplas (foto onder) en Gaasperplas.

Vleermuispopulaties in kaart
Bij het gebied rond de Ouderkerkerplas en Gaasperplas komen onder meer soorten als de gewone dwergvleermuis, de ruige dwergvleermuis, rosse vleermuis en watervleermuis voor. Uit onderzoek in het Gaasperpark bleek dat mogelijk het aantal soorten toeneemt met het ouder worden van een park. Er ontstaan na verloop van tijd meer luwtes door groei van bomen en struiken, waar vleermuizen voedsel kunnen zoeken. Als bomen ouder worden ontstaan er bovendien vaak holtes in de bomen waar vleermuizen gebruik van kunnen maken.

Gewone dwergvleermuis versus ruige dwergvleermuis
De gewone dwergvleermuis (foto hierboven + bovenaan artikel) is in Nederland de meest voorkomende soort en is een kleine vleermuis van gemiddeld 3,5 tot 5 centimeter. Deze vleermuis is zo klein dat het in een luciferdoosje zou passen! De vleugels zijn in verhouding vrij lang en smal, met een spanwijdte van meestal 18 tot 24 centimeter. De snuit, vleugels en oren zijn zwartbruin gekleurd, de vacht van de vleermuis is donkerbruin getint en de onderkant is geel- tot grijsbruin. 

De ruige dwergvleermuis (foto onder) lijkt sterk op de gewone dwergvleermuis maar is grover gebouwd, met een gemiddelde lengte van 4 tot 5 centimeter. De vleugels zijn breder en langer dan die van de gewone dwergvleermuis, met een spanwijdte van zo’n 23 tot 25 centimeter. Qua kleur lijken beide soorten ook op elkaar, al is de vacht van de ruige dwergvleermuis iets meer rood- tot kastanjebruin getint.

Wist je dit al over vleermuizen?
Vleermuizen zijn vooral ’s avonds en ’s nachts actief als ze op zoek gaan naar eten. Ze zijn dol op muggen en insecten, ze peuzelen hier met hun scherpe tandjes het liefst wel driehonderd stuks per nacht van op.

Omdat vleermuizen slecht kunnen zien is hun gehoor onmisbaar. Zo maken vleermuizen bij het jagen gebruik van sonar: ze zenden geluiden uit die tegen voorwerpen én prooien terugkaatsen, uit de echo die terugkomt leiden ze af waar hun prooi is. Deze sonar is doorgaans niet te horen voor mensen, het geluid is veel te hoog. Met speciale batdetectors kun je de geluiden opvangen en om laten zetten in geluid dat je wel hoort.

In de winter houden vleermuizen een winterslaap, zodat ze het seizoen waarin er weinig muggen en insecten zijn goed doorstaan. De vleermuis zoekt hiervoor een veilige, donkere, koude en vochtige plek op. Bijvoorbeeld in een boomholte, onder een brug of in een spouwmuur. Het dier zet zich dan in een soort spaarstand, waarbij de lichaamstemperatuur, hartslag en ademhaling heel erg verlaagt. Op deze manier bespaart de vleermuis energie. Voordat het diertje zich terugtrekt in de winterschuilplaats legt deze een vetreserve aan door extra veel te eten. Als het voorjaar aanbreekt, komen de vleermuizen weer tevoorschijn om op insectenjacht te gaan. 

Beheer voor de vleermuis
In Groengebied Amstelland proberen we zoveel mogelijk oude bomen te laten staan of dood staand hout te creëren door bomen te ‘toppen’. Hierbij wordt de kroon of een deel van de kroon verwijderd als de boom gevaarlijk wordt voor de bezoekers van het gebied. Dood staand hout is namelijk heel belangrijk voor het creëren van nestmogelijkheden voor vleermuizen, maar is ook voor insecten een belangrijke voedselbron en verblijfplaats. En dit betekent weer meer voeding voor vleermuizen.

In het gebied onderhouden we bovendien bomenlanen zoveel mogelijk, om te voorkomen dat er bomen wegvallen. Deze bomenlanen gebruiken vleermuizen om te navigeren: bomen in rijen en lanen door het landschap zijn voor vleermuizen onmisbaar voor het bepalen van de vliegroutes. Daarbij zijn het, net zoals het bosplantsoen in de parken, belangrijke gebieden voor vleermuizen om voedsel te vinden (zogenaamde foerageergebieden). 

Nacht van de Vleermuis
Jaarlijks wordt er in het laatste weekend van augustus de Nacht van de Vleermuis georganiseerd, met verschillende vleermuisexcursies en -activiteiten voor jong en oud. In Groengebied Amstelland is er vaak een vleermuisexcursie in het Diemerbos, bekijk op de Nacht van de Vleermuis website wat er dit jaar allemaal te beleven valt.