Buitenplaats Amstelrust

Publicatiedatum: 29 december 2021

Aan de Amsteldijk 319 vind je Buitenplaats Amstelrust. Een van de drie bewaard gebleven buitenplaatsen langs de Amstel. Deze buitenplaats uit de zeventiende eeuw heeft veel eigenaren gekend.

Een duik in de historie van Buitenplaats Amstelrust
Het vierkante gebouw van de buitenplaats dat je nu nog kunt zien, is begin achttiende eeuw gebouwd door architect Adriaan Dorstman. Dit gebeurde in opdracht van toenmalig eigenaar en kruidenier Jan Steur. Vanaf dat moment staat het bekend als ‘Amstelrust’. Een omlopend schilddak met hoekschoorstenen kenmerkt het landhuis.

Helaas is er van de oorspronkelijke fraaie buitenplaats niet veel meer over dan het huis en het naastgelegen koetshuis. Gelukkig is het prachtige smeedijzeren toegangshek uit 1740 bewaard gebleven, maar het terrein was bijvoorbeeld een stuk omvangrijker. Een deel van het bijbehorende park is echter begin jaren ’70 afgestoten voor het realiseren van de Floriade. Dit tentoonstellingsterrein staat nu bekend als het Amstelpark.

 

Groenhove, De Reduijt of Amstelrust
Oorspronkelijke eigenaar van het terrein was bewindhebber van de West-Indische Compagnie en Amsterdamse schepen Michiel Pauw. Nadat Pauw het land in 1635 overdeed aan de Amsterdamse notaris Sijbrant Cornelisz kreeg het terrein zijn eerste naam: ‘Groenhoven’. Slechts drie jaar later overlijdt de notaris en zijn weduwe verkoopt het terrein aan Michiel Gijsbertz Popta. De nieuwe eigenaar laat hier buitenplaats Groenhoven bouwen.

Wanneer achterkleindochter Sara Popta de buitenplaats in 1707 erft, staat het inmiddels bekend onder een andere naam, te weten 'De Reduijt'. In 1724 verkoopt zij de buitenplaats aan kruidenier Steur. Met Steur als eigenaar wordt niet alleen het huidige landhuis gebouwd, het complex wordt ook verder uitgebreid met een geometrisch aangelegde tuin. Ook in de tweede helft van de achttiende eeuw, toen Amstelrust in het bezit was van dijkgraaf Ameshoff, wordt het terrein verder verfraaid.

De Amstel en zijaangevel landhuis Amstelrust, Stadsarchief Amsterdam / Jan de Beijer

Kwekerij De Tuinbouw
Na opnieuw een aantal wisselingen van eigenaarschap is in 1835 het complex in verval geraakt. Een interessante ontwikkeling is tussen 1870 en 1880, wanneer kwekerij De Tuinbouw zich op Amstelrust vestigt. Hier zette onder meer de later bekend geworden Leonard Springer zijn eerste stappen in de tuin- en landschapsarchitectuur.

Nieuwe eigenaar van Amstelrust, Matthias Knoops, neemt diezelfde Springer in 1912 in de arm voor het ontwerp van een nieuwe tuinaanleg op de buitenplaats. Hij past de tuin daarop aan in de bekende Engelse landschapsstijl met onder andere een slingerende waterpartij, een wandelbos met slingerende paden en één zichtas (vrij omkaderde zichtlijn) op de Amstel.

Van mislukt sportcentrum tot Duitse oorlogsresidentie
Opnieuw een kleine sprong in de tijd. Begin jaren ’30 draaien de plannen van huurder Paul Charles Joseph Kiès om van Amstelrust een ‘sport- en recreatiecentrum voor de Amsterdamse arbeidersklasse’ te maken op niets uit. De aanleg van een (natuur)zwembad met betonnen bodem, kampeerterrein en een recreatiegebouw ten spijt: de deuren van het sportpark moesten snel weer sluiten door een faillissement.

De buitenplaats raakt in de jaren hierna in verval en tijdens de Tweede Wereldoorlog komt het complex in handen van het Duitse leger. Men wilde hier de residentie voor de Ortskommandant van maken en brak het toenmalige interieur af om het te moderniseren. Maar zover is het echter uiteindelijk nooit gekomen.

Na de Tweede Wereldoorlog is de buitenplaats gerestaureerd door Monumentenzorg. Sindsdien is Amstelrust in particulier bezit geweest en is het helaas niet vrij toegankelijk voor publiek.

Lees hier ook meer over de overgebleven buitenplaats Wester-Amstel.

Beeldmateriaal: Albert Speelman & Stadsarchief Amsterdam (tekening plus onderste foto)
Bronnen: Oneindig Noord-Holland, Buitenplaatsen in Nederland en Amstelveenweb