Melding doen
Groengebied Amstelland | Nieuws | Wat weet jij over kelkzwammen?
Publicatiedatum: 28 februari 2020
Heb jij ze al gezien? Een bezoeker aan de Gaasperplas maakte ter plekke een foto van prachtige kelkzwammen. Een mooi moment om iets meer over kelkzwammen en paddenstoelen te vertellen!
Saprofiet, symbiont of parasietEr zijn wat leefwijze/functie betreft drie groepen paddenstoelen te onderscheiden, waarvan de eerste twee heel nuttig zijn. Dit zijn de saprofieten, die dood weefsel verteren, en symbionten, die samenleven met vaatplanten. Laatstgenoemde paddenstoelen fungeren bijvoorbeeld als extra wortels voor die planten of leven in de wortels van de plant (mycorrhiza). Zo voorzien ze de plant van voedingsstoffen en worden de paddenstoelen andersom zelf weer gevoed door de planten aangemaakte koolhydraten. De derde categorie is minder fijn maar in het grote geheel ook nodig: de parasieten. Deze veroorzaken bij andere organismen ziektes en leiden soms tot de dood.
De rode kelkzwam, ook wel rode bekerzwam genoemd, is een paddenstoel die je tijdens de winter op verterend loofhout aan kunt treffen. Het is een rode, bekervormige saprofiet die ervoor zorgt dat de voedingsstoffen uit dood hout weer in de bosgrond opgenomen worden en vervolgens voor andere organismen als voedsel kunnen dienen.
Zakjeszwam of steeltjeszwam?Los van hun functie worden paddenstoelen ingedeeld in zakjeszwammen en steeltjeszwammen. Zowel onder de zakjeszwammen als onder de steeltjeszwammen komen saprofieten, symbionten en parasieten voor. Het verschil tussen zakjes- en steeltjeszwammen is dat beiden een totaal verschillende manier hebben van sporen vormen. De eerstgenoemde groep paddenstoelen doet dat in zakjes, bij de tweede categorie zitten die zakjes op steeltjes die vaak weer vergroeid zijn tot een kiemvlies. Dit kun je alleen onder de microscoop waarnemen, maar je kunt de verschillen wel duidelijk zien in paddenstoelvorm.
Eigenlijk zijn de meest bekende paddenstoelen steeltjeszwammen. De sporen worden onder de hoed gevormd. De bekende vliegenzwam is een voorbeeld van een steeltjeszwam, net als eekhoorntjesbrood. Zakjeszwammen zijn vaak wat meer gelatineus, de sporen zitten hier bovenop in en geleiachtige massa. Denk bijvoorbeeld aan judasoor, maar ook rode en krulhaarkelkzwammen zijn zakjeszwammen.
Bekendste maar bedreigde winterpaddenstoelenKelkzwammen behoren tot de bekendste winterpaddenstoelen omdat ze door hun rode kleur zo opvallen. Ze zijn wel zeldzaam en staan op de lijst van bedreigde paddenstoelen. In Nederland komen twee soorten kelkzwammen voor: de rode kelkzwam en de krulhaarkelkzwam. In de natuur zijn ze niet met het blote oog van elkaar te onderscheiden, dus ook voor de exemplaren bij de Gaasperplas is helaas niet vast te stellen welke soort het is. Je kunt dit namelijk alleen onder de microscoop zien, aan de vorm van de sporen en aan de haartjes aan de buitenkant van de kelk (gekruld of niet).
Rode kelkzwam schijnt een voorkeur te hebben voor dood hout van de es, iep en beuk, terwijl de krulhaarkelkzwam vaker op dood esdoorn- en elzenhout zou voorkomen. Maar beide soorten staan ook vaak op wilgenhout of op hout van de hazelaar. Nogmaals: alleen een microscoop kan uitkomst bieden als je wilt weten met welke zwam je van doen hebt!
Heb jij de kelkzwammen al in het natuurgebied gespot? We zien graag je foto’s tegemoet via de Facebookpagina van Groengebied Amstelland.